Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego Katowice-Zachód w Katowicach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 lipca 2024 roku

Sąd Rejonowy Katowice - Zachód w Katowicach II Wydział Cywilny, w składzie:

Przewodniczący: asesor sądowy Michał Surdyk

Protokolant: Natalia Zlezarczyk

po rozpoznaniu w dniu 25 czerwca 2024 roku w Katowicach

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S.

przeciwko M. S.

o uznanie czynności prawnej za bezskuteczną

1. uznaje umowę o dział spadku z dnia 11 września 2018 roku zawartą przed notariuszem M. K. (1), rep. A nr (...), pomiędzy A. B. a M. S., której przedmiotem było przeniesienie własności 1/2/ (jednej drugiej) lokalu mieszkalnego numer (...) (...) w budynku (...) (...) przy ulicy (...) w K., który to lokal jest objęty księgą wieczystą nr (...) prowadzoną przez Sąd Rejonowy Katowice – Wschód w Katowicach, za bezskuteczną w całości w stosunku do (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S., jako dokonaną z pokrzywdzeniem wierzyciela, w celu ochrony wierzytelności stwierdzonej nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 15 kwietnia 2010 roku wydanym przez referendarza sądowego w Sądzie Rejonowym w Sosnowcu w sprawie o sygnaturze akt I Nc 507/10;

2. zasądza od pozwanej na rzecz powoda kwotę 5340 zł (pięć tysięcy trzysta czterdzieści złotych) tytułem kosztów postępowania, wraz z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty, w tym kwotę 3600 zł (trzy tysiące sześćset złotych) tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

asesor sądowy Michał Surdyk

Sygn. akt II C 275/24

K., 23 lipca 2024 roku

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 4 lipca 2024

Żądania stron

Powód, (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. (dalej: (...)) domagał się uznania za bezskuteczną w stosunku do niego umowy o dział spadku z dnia 11 września 2018 roku zawartą pomiędzy A. B. a pozwaną, M. S., której przedmiotem było przeniesienie własności 1/2 lokalu mieszkalnego numer (...) w budynku (...) przy ulicy (...) w K., jako dokonaną z pokrzywdzeniem wierzyciela, w celu ochrony wierzytelności stwierdzonej nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 15 kwietnia 2010 roku wydanym przez referendarza sądowego w Sądzie Rejonowym w Sosnowcu w sprawie o sygnaturze akt I Nc 507/10. Nadto powód domagał się zasądzenia od pozwanej na jego rzecz kosztów procesu według norm przepisanych.

Powód podniósł, że jest wierzycielem A. B.. Według twierdzeń powoda dłużniczka przeniosła nieodpłatnie na pozwaną, swoją matkę, swój udział nieruchomości położonej przy ulicy (...) w K. działając z pokrzywdzeniem wierzyciela.

(pozew – k. 2-4)

Pozwana, M. S., wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie na jej rzecz od powoda kosztów procesu według norm przepisanych. Podniosła, że nie wiedziała o długach swojej córki a nadto, że powód nie udowodnił, że czynność została dokonana z pokrzywdzeniem wierzyciela.

(odpowiedź na pozew – k. 47-49)

Stan faktyczny sprawy

Nakazem zapłaty z dnia 15 kwietnia 2010 roku referendarz sądowy w Sądzie Rejonowym w Sosnowcu zasądził od A. B. na rzecz (...) im. (...) kwotę 16 031,23 zł z odsetkami umownymi w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP w stosunku rocznym od dnia 8 kwietnia 2010 roku do dnia zapłaty oraz koszty procesu. 4 czerwca 2010 roku Sąd Rejonowy w Sosnowcu nadał temu nakazowi zapłaty klauzulę wykonalności.

(nakaz zapłaty – k. 10)

Wyżej wskazana wierzytelność została przeniesiona na (...). Postanowieniem z 8 lipca 2013 roku Sąd Rejonowy w Sosnowcu nadał na nakaz zapłaty z dnia 15 kwietnia 2010 roku klauzulę wykonalności na rzecz (...) wobec przejścia uprawnień na tego wierzyciela.

(postanowienie wraz z uzasadnieniem – k. 8-9)

(...) złożyła wniosek o wszczęcie egzekucji wyżej opisanej wierzytelności. 8 lutego 2015 roku Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym Katowice – Zachód w Katowicach S. M. stwierdził bezskuteczność egzekucji. Po przeprowadzeniu postępowania egzekucyjnego wyegzekwowano od dłużniczki jedynie kwotę 1102,13 zł.

(adnotacja o wyniku egzekucji na tytule egzekucyjnym – k. 11)

27 marca 2019 roku (...) ponownie wniosła o wszczęcie egzekucji przeciwko A. B.. Wniosła o skierowanie egzekucji do wszystkich elementów majątku dłużniczki, w tym nieruchomości dłużnika. Postanowieniem z dnia 22 września 2020 roku Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym Katowice – Zachód w Katowicach M. K. (2) umorzył postępowanie egzekucyjne wobec bezskuteczności egzekucji.

(wniosek o wszczęcie postępowania egzekucyjnego – k. 12, postanowienie wraz z uzasadnieniem – k. 13-14)

28 sierpnia 2023 roku (...) wniosła trzeci wniosek o wszczęcie egzekucji przeciwko A. B..

(wniosek o wszczęcie postępowania egzekucyjnego – k. 58-59)

Umową o dział spadku z dnia 11 września 2018 roku zawartą pomiędzy A. B. a jej matką - M. S., A. B. przeniosła nieodpłatnie na M. S. swój udział w lokalu mieszkalnym numer (...) w budynku (...) przy ulicy (...) w K..

(akt notarialny – k. 50-52v.)

Ocena dowodów

Sąd nie odmówił wiarygodności żadnemu dowodowi w sprawie. W przeważającej części Sąd oparł swoje ustalenia na dokumentach urzędowych, tj. orzeczeniach Sądu, referendarza sądowego i komornika sądowego a także akcie notarialnym. Sąd nie znalazł podstaw do kwestionowania wartości dowodowej żadnego dowodu w tej sprawie.

Ocena prawna

Zgodnie z art. 527 § 1 i 2 k.c., gdy wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową, każdy z wierzycieli może żądać uznania tej czynności za bezskuteczną w stosunku do niego, jeżeli dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, a osoba trzecia o tym wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć. Czynność prawna dłużnika jest dokonana z pokrzywdzeniem wierzycieli, jeżeli wskutek tej czynności dłużnik stał się niewypłacalny albo stał się niewypłacalny w wyższym stopniu, niż był przed dokonaniem czynności.

Z kolei zgodnie z art. 528 k.c., jeżeli wskutek czynności prawnej dokonanej przez dłużnika z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową bezpłatnie, wierzyciel może żądać uznania czynności za bezskuteczną, chociażby osoba ta nie wiedziała i nawet przy zachowaniu należytej staranności nie mogła się dowiedzieć, że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli.

Powyższe oznacza, że powództwo o ochronę wierzyciela w razie niewypłacalności dłużnika jest zasadne ilekroć:

a) dłużnik dokonuje czynności prawnej;

b) na skutek tej czynności prawnej dłużnik stał się niewypłacalny albo stał się niewypłacalny w wyższym stopniu, niż był przed dokonaniem czynności;

c) dłużnik ma świadomość działania z pokrzywdzeniem wierzyciela;

d) druga strona czynności prawnej wie, lub przy zachowaniu należytej staranności może się dowiedzieć, że dłużnik działa z pokrzywdzeniem wierzyciela, chyba że duga strona czynności prawnej uzyskała korzyść majątkową bezpłatnie.

W przedmiotowej sprawie bezsporne było, że dłużniczka przeniosła na pozwaną swój udział w nieruchomości bezpłatnie. To oznacza, że dla sprawy nie ma znaczenia to, czy pozwana wiedziała lub choćby mogła wiedzieć że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli. Jakkolwiek Sąd uznał za wiarygodne twierdzenia pozwanej, że nie wiedziała o długach swojej córki, fakt ten nie ma znaczenia dla sprawy. Skoro pozwana nabyła od dłużniczki udział w nieruchomości nieodpłatnie, pozwana nie może skutecznie podnieść zarzutu braku wiedzy o zobowiązaniach dłużniczki.

Innymi słowy, powództwo w przedmiotowej sprawy musiało zostać uwzględnione w razie spełnienia łącznie opisanych wyżej przesłanek a), b) i c) niezależnie od spełnienia przesłanki d).

Przesłanka a) jest spełniona. Każda umowa jest czynnością prawną, zatem zawierając umowę o dział spadku powódka dokonała czynności prawnej.

Przesłanka b) także jest spełniona. Przed wytoczeniem powództw powód dwukrotnie kierował egzekucję przeciwko dłużniczce i dwukrotnie egzekucja była umarzana z uwagi na bezskuteczność egzekucji. To, że w czasie pierwszej egzekucji udało się wyegzekwować kwotę 1102,13 zł nie oznacza, że egzekucja była skuteczna. Egzekucja jest skuteczna, jeśli organ egzekucyjny wyegzekwuje całą kwotę objętą tytułem egzekucyjnym. W czasie pierwszej egzekucji komornik wyegzekwował mniej niż 6% samego kapitału zasądzonego nakazem zapłaty, nie mówiąc już o zasądzonych odsetkach czy kosztach postępowania. Wyegzekwowanie kwoty 1102,13 zł nie świadczy zatem o skuteczności egzekucji. Skoro powód dwukrotnie kierował egzekucję przeciwko majątkowi dłużniczki a mimo to egzekucja dwukrotnie okazała się bezskuteczna, Sąd uznał za udowodnione, że na skutek zawarcia umowy z pozwaną dłużniczka stała się niewypłacalna w wyższym stopniu.

Pełnomocnik pozwanej podniósł, że umorzenie postępowania egzekucyjnego w 2015 roku i następnie w 2020 roku nie jest wystarczającym dowodem tego, że dłużniczka dalej jest niewypłacalna. Sąd nie zgadza się z tym stwierdzeniem.

Stopień dowodu w postępowaniu cywilnym nie jest tak wysoki jak w innych postępowaniach sądowych. W istocie, jest on najniższy ze wszystkich rodzajów postępowań znanych polskiemu prawu. Stopień dowodu w postępowaniu cywilnym to nie dowód „ponad wszelką wątpliwość”. Ustalając stan faktyczny sprawy w postępowaniu cywilnym Sąd opiera się na najbardziej prawdopodobnej wersji zdarzeń i w oparciu o tę wersję dokonuje subsumpcji.

Sąd doszedł do wniosku, że skoro zarówno w 2015 roku jak i w 2020 roku dłużniczka była niewypłacalna, a nic nie wskazuje na to by następnie z jakiegoś powodu stała się wypłacalna należy przyjąć, że dłużniczka w dalszym ciągu jest niewypłacalna. Sąd uznaje za nieprawdopodobne, żeby osoba, która ma znaczne długi, których nie można zaspokoić w toku dwóch następujących po sobie postępowań egzekucyjnych „nagle” z jakiegoś powodu stała się wypłacalna. Oczywiście, nie można całkowicie wykluczyć, że dłużniczka dzień przed dniem wyrokowania wygrała w loterii L. bądź znalazła walizkę pełną pieniędzy. Jednak takie zdarzenie jest po prostu bardzo mało prawdopodobne. W sprawie brak jakiegokolwiek dowodu sugerującego, że dłużniczka, która wcześniej dwukrotnie okazywała się niewypłacalna z jakiegoś powodu obecnie jest wypłacalna. W tym świetle Sąd nie miał wyboru i musiał uznać niewypłacalność dłużniczki za udowodnioną.

Rozważając problem wypłacalności dłużniczka warto dodatkowo zwrócić uwagę na dwie kwestie. Po pierwsze, powód nie mógł w tej sprawie „czekać” na zakończenie trzeciego postępowania egzekucyjnego i musiał wytoczyć powództwo w celu ochrony jego wierzytelności jeszcze w 2023 roku z uwagi na zbliżający się upływ terminu zawitego. Uznania czynności prawnej dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli za bezskuteczną nie można żądać po upływie lat pięciu od daty tej czynności (art. 534 k.c.), zaś sama czynność została dokonana w 2018 roku. Po drugie, zgodnie z art. 533 k.c., osoba trzecia, która uzyskała korzyść majątkową wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli, może zwolnić się od zadośćuczynienia roszczeniu wierzyciela żądającego uznania czynności za bezskuteczną, jeżeli wskaże mu wystarczające do jego zaspokojenia mienie dłużnika. Zatem jeśli pozwana twierdzi, że dłużniczka z jakiegoś powodu po dwóch bezskutecznych egzekucjach stała się wypłacalna, pozwana mogła ten nowy majątek wskazać i tym samym zwolnić się z obowiązku zadośćuczynienia roszczeniu powoda. Niczego takiego pozwana jednak nie zrobiła. Sugestie, że dłużniczka jest obecnie wypłacalna są całkowicie gołosłowne.

Przesłanka c) również jest spełniona. Dłużniczka musiała mieć świadomość działania z pokrzywdzeniem wierzyciela. Skoro przeciwko dłużniczce wydano nakaz zapłaty a następnie wszczęto przeciwko niej dwa postępowania egzekucyjne, dłużniczka z pewnością wiedziała, że ma długi, których nie jest w stanie zaspokoić. W tym świetle, przenosząc nieodpłatnie na pozwaną swój udział w nieruchomości, dłużniczka musiała mieć świadomość tego, że działa z pokrzywdzeniem wierzyciela.

Skoro wszystkie przesłanki powództwa o uznanie czynności prawnej za bezskuteczną zostały spełnione, Sąd musiał uwzględnić powództwo.

Koszty procesu

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c., zgodnie z którym strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. Powód w całości wygrał przedmiotową sprawę, zatem na jego rzecz Sąd zasądził od pozwanego koszty procesu.

Na koszty te składały się:

- opłata od pozwu w wysokości 1723 zł (art. 13 ust. 2 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych),

- koszty zastępstwa procesowego przez radcę prawnego w wysokości 3600 zł (§ 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych),

- opłata skarbowa od złożenia dokumentu stwierdzającego udzielenie pełnomocnictwa w wysokości 17 zł (część IV załącznika do ustawy o opłacie skarbowej)

Łącznie 5340 zł.

asesor sądowy Michał Surdyk